Το Λαογραφικό Μουσείο Λυχνοστάτης στη Χερσόνησο κτίστηκε από τον ιατρό και συλλέκτη Γιώργο Μαρκάκη την περίοδο 1986-1992. Στην κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν μόνο πρωτογενή υλικά (πέτρα-ξύλο-πηλός) και αποφεύχθηκε η χρήση μηχανικών μέσων (εκσκαφείς-φορτωτές-μπετονιέρες, κλπ.).

Ξεκίνησε το 1992 ως ιδιωτικό μουσείο και το 1993 ιδρύθηκε ο Σύλλογος Φίλων του Μουσείου. Στο μουσείο λειτουργούν τμήματα οπτικοακουστικών μέσων και εκδόσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, παραδοσιακών προϊόντων, τεκμηρίωσης.

Οι θεματικές κατηγορίες του μουσείου είναι η παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Κρήτης (Κρητικό αστικό και αγροτικό σπίτι, εκκλησία, παλιό σχολείο κλπ), οι παραδοσιακές ασχολίες και επαγγέλματα (εργαστήρια υφαντικής, φυτικών βαφών, αγγειοπλαστείο, μελισσοκομείο, μιτάτο , αλώνι, πατητήρι, ρακοκάζανο), η σύγχρονη Κρητική τέχνη (έκθεση με έργα Κρητών καλλιτεχνών), η προβιομηχανική τεχνολογία (ανεμόμυλος, φάμπρικα, ελαιοτριβείο, χαρουπόμυλος, πρέσσα αρωματικών).

Το μουσείο ήταν υποψήφιο για το Βραβείο του Ευρωπαικού Μουσείου της Χρονιάς 1996, ενώ το 1997 έλαβε έπαινο από το Πανεπιστήμιο Κρήτης στο διαγωνισμό περιβαλλοντικής προστασίας «Ελευθέριος Πλατάκης».